کیوتن Q10
کوآنزیمQ10 یا کوآنزیم کیوتن، یک ماده شیمیایی طبیعی است که تقریباً در تمام سلول های بدن انسان وجود دارد. کوآنزیم کیوتن چندین نقش حیاتی از جمله ترویج تولید انرژی و خنثی کردن ذرات مضر به نام رادیکال های آزاد را ایفا می کند. همچنین به عنوان یک آنتی اکسیدان نیز عمل می کند.کمبود کوآنزیم کیوتن می تواند بر سلامت فرد تأثیر منفی بگذارد..
عوامل متعددی می توانند سطح کوآنزیم کیوتن را در بدن کاهش دهند که عبارتند از:
o سالخوردگی
o مصرف استاتین ها که داروهای کاهش دهنده کلسترول هستند
o جهش های ژنتیکی که بر تولید کوآنزیم کیوتن تأثیر می گذارد
o اختلالات میتوکندری(نوعی اندامک انتقال انرژی)
برای اینکه بدن از کوآنزیم کیوتن استفاده کند، باید آن را از شکل غیرفعال خود، یوبیکینون، به شکل فعال آن، یوبیکوینول، تبدیل کند. میتوکندری ها، وظیفه تامین انرژی سلول های بدن را بر عهده دارند و برای این کار، از کوآنزیم کیوتن برای تولید ماده شیمیایی آدنوزین تری فسفات (ATP) استفاده می کنند. این فرآیند، به عنوان سنتز ATP شناخته می شود. ATP، منبع اصلی انرژی برای سلول های بدن است. با این حال، میتوکندری ها، رادیکال های آزاد را در طول سنتز ATP تولید می کنند. در شرایط عادی، رادیکال های آزاد، ارتباط بین سلول ها را تنظیم و از بدن در برابر میکروب های عفونی دفاع می کنند.
رادیکال های آزاد اضافی باعث آسیب DNA و موارد زیر می شود:
o التهاب
o جهش های DNA
o آسیب بافتی
کوآنزیم کیوتن با خنثی کردن رادیکال های آزاد به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند. به این ترتیب، کوآنزیم کیوتن به محافظت از سلول ها در برابر اثرات مضر آسیب DNA کمک می کند.
در این مقاله به فواید، عوارض جانبی و دوزهای توصیه شده کوآنزیم کیوتن می پردازیم.
خواص کوآنزیم کیوتن
کوآنزیم کیوتن، از سلول ها در برابر آسیب اکسیداتیو محافظت می کند. همچنین، نقش حیاتی در تولید منبع اصلی انرژی بدن یعنی ATP دارد. بنابراین کوآنزیم کیوتن می تواند طیف وسیعی از مزایای سلامتی را ارائه دهد. برخی از فواید آن عبارتند از:
1- بهبود سلامت قلب
قلب، حاوی برخی از بالاترین غلظت کوآنزیم کیوتن در بدن است. اکثریت قریب به اتفاق افراد مبتلا به بیماری قلبی نیز، سطح کوآنزیم کیوتن پایینی دارند. اکنون محققان سطح پایین کوآنزیم کیوتن را نشانگر شدت و پیامد طولانی مدت بیماری های قلبی مختلف می دانند. در یک مطالعه آزمایشی در سال 2018، 10 کودک مبتلا به اختلال عملکرد عضله قلبی، روزانه 110 تا 700 میلی گرم یوبی کینول مایع دریافت کردند. در هفته های 12 و 24 درمان، کودکان به طور قابل توجهی سطوح پلاسمایی کوآنزیم کیوتن بالاتری داشتند و عملکرد قلب آنها بهتر بود. در مطالعه ای دیگر بر روی 420 فرد مبتلا به نارسایی قلبی، درمان با کوآنزیم کیوتن به مدت دو سال، علائم آنها را بهبود بخشید و خطر مرگ ناشی از مشکلات قلبی را کاهش داد. به طور کلی، به نظر می رسد که درمان با کوآنزیم کیوتن می تواند به بازگرداندن سطوح بهینه تولید انرژی، کاهش آسیب اکسیداتیو و بهبود عملکرد قلب کمک کند.
2- کاهش درد عضلانی ناشی از مصرف استاتین
کاهش سطح کوآنزیم کیوتن، می تواند منجر به اختلال عملکرد میتوکندری شود و در نهایت، درد عضلانی یا میوپاتی شود. مکمل های کوآنزیم کیوتن، ممکن است به تسکین درد عضلانی مربوط به مصرف استاتین کمک کنند. یک کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده در سال 2019، اثر کوآنزیم کیوتن بر درد عضلانی مربوط به استاتین را بررسی کرد. این مطالعه شامل 60 شرکت کننده بود که قبلاً درد عضلانی را هنگام مصرف استاتین ها گزارش کرده بودند. در طی 3 ماه، هر شرکت کننده دوزهای روزانه 100 میلی گرم مکمل کوآنزیم کیوتن را دریافت کرد. شرکتکنندگانی که مکملهای کوآنزیم کیوتن را مصرف کردند، درد عضلانی آنها مربوط به استاتین، به میزان قابل توجهی کاهش یافت.
3- درمان میگرن
عملکرد غیر طبیعی میتوکندری می تواند منجر به افزایش جذب کلسیم توسط سلول ها، تولید بیش از حد رادیکال های آزاد و کاهش محافظت آنتی اکسیدانی شود. این امر می تواند منجر به انرژی کم در سلول های مغز و حتی میگرن شود. از آنجایی که کوآنزیم کیوتن، عمدتاً در میتوکندری سلول ها زندگی می کند، عملکرد میتوکندری را بهبود می بخشد و به کاهش التهابی که ممکن است در طول سردرد و میگرن رخ دهد، کمک می کند. علاوه بر این، به نظر میرسد که کوآنزیم کیوتن نه تنها به درمان میگرن کمک میکند، بلکه ممکن است از آن نیز پیشگیری کند. یک متاآنالیز در سال 2018 نیز، پنج مطالعه را در مورد استفاده از مکملهای کوآنزیم کیوتن برای میگرن مورد بررسی مجدد قرار داد. متاآنالیز به این نتیجه رسید که کوآنزیم کیوتن در کاهش طول مدت میگرن موثر است. با این حال، به نظر نمی رسد که کوآنزیم کیوتن بر شدت یا فرکانس میگرن تأثیر بگذارد.
4- کمک به باروری
باروری زنان، با افزایش سن به دلیل کاهش تعداد و کیفیت تخمک های موجود کاهش می یابد. کوآنزیم کیوتن، مستقیماً در این فرآیند دخالت دارد. همچنین، چندین مطالعه به این نتیجه رسیده اند که مکمل کوآنزیم کیوتن ممکن است کیفیت، فعالیت و غلظت اسپرم را با افزایش حفاظت آنتی اکسیدانی بهبود بخشد.
5- بهبود عملکرد مغز
عملکرد میتوکندری، با کاهش سطح کوآنزیم کیوتن بدن، به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می یابد. تحقیقات نشان می دهد که اختلال عملکرد میتوکندری می تواند به بیماری های عصبی مرتبط با افزایش سن، از جمله بیماری آلزایمر و پارکینسون کمک کند. این بیماری ها، با آسیب رادیکال های آزاد همراه هستند. یک مطالعه در سال 2015، تأثیر رژیم غذایی مدیترانه ای همراه با مکمل کوآنزیم کیوتن را بر متابولیسم در افراد مسن بررسی کرد. نویسندگان به این نتیجه رسیدند که مصرف کوآنزیم کیوتن و خوردن یک رژیم غذایی با چربی اشباع کم، ممکن است به محافظت در برابر بیماری های ناشی از آسیب رادیکال های آزاد کمک کند. در مطالعه دیگری در سال 2015، افراد مسن به مدت 48 ماه، مکمل کوآنزیم کیوتن و سلنیوم دریافت کردند. شرکت کنندگان بهبودهایی را در عملکرد فیزیکی و کیفیت کلی زندگی گزارش کردند.
6- محافظت از پوست
پوست شما، به طور گسترده ای در معرض عوامل مخربی است که به پیری کمک می کنند. این عوامل می توانند داخلی یا خارجی باشند. برخی از عوامل مخرب داخلی، شامل آسیب سلولی و عدم تعادل هورمونی است. عوامل خارجی نیز، شامل عوامل محیطی مانند اشعه ماوراء بنفش است. عناصر مضر می توانند منجر به کاهش رطوبت پوست و محافظت در برابر متجاوزان محیطی و همچنین نازک شدن لایه های پوست شوند. استفاده از کوآنزیم کیوتن، به طور مستقیم بر روی پوست می تواند آسیب ناشی از عوامل داخلی و خارجی را با افزایش تولید انرژی در سلول های پوست و ارتقاء محافظت آنتی اکسیدانی کاهش دهد. در واقع، کوآنزیم کیوتن که مستقیماً روی پوست اعمال می شود، آسیب اکسیداتیو ناشی از اشعه ماوراء بنفش و حتی عمق چین و چروک ها را کاهش می دهد. در نهایت، به نظر میرسد افرادی با سطوح پایین کوآنزیم کیوتن ،بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پوست هستند.
7- کمک به عملکرد ورزش
استرس اکسیداتیو می تواند بر عملکرد ماهیچه ها و در نتیجه بر عملکرد ورزش تأثیر بگذارد. به طور مشابه، عملکرد غیرطبیعی میتوکندری می تواند انرژی عضلانی را کاهش دهد و انقباض موثر و حفظ ورزش را برای ماهیچه ها سخت کند. کوآنزیم کیوتن، می تواند با کاهش استرس اکسیداتیو در سلول ها و بهبود عملکرد میتوکندری به عملکرد ورزش کمک کند. علاوه بر این، مکمل کوآنزیم کیوتن میتواند به افزایش قدرت در حین ورزش و کاهش خستگی کمک کند، که هر دو میتوانند عملکرد ورزش را بهبود بخشند.
8- کمک به بیماری دیابت
استرس اکسیداتیو، می تواند باعث آسیب سلولی و بیماری های متابولیک مانند دیابت شود. عملکرد غیر طبیعی میتوکندری نیز، با مقاومت به انسولین مرتبط است. کوآنزیم کیوتن، حساسیت به انسولین را بهبود می بخشد و سطح قند خون را تنظیم می کند و همچنین ممکن است به افزایش غلظت کوآنزیم کیوتن در خون تا سه برابر در افراد مبتلا به دیابت که معمولاً سطوح پایینی از این ترکیب را نشان میدهند، کمک کند. در یک مطالعه، افراد مبتلا به دیابت نوع 2، مکمل کوآنزیم کیوتن را به مدت 12 هفته مصرف کردند. انجام این کار به میزان قابل توجهی سطح قند خون ناشتا و هموگلوبین A1C را کاهش داد؛ که میانگین سطح قند خون در دو تا سه ماه گذشته است. در نهایت، کوآنزیم کیوتن با تحریک تجزیه چربی ها و کاهش تجمع سلول های چربی که می تواند منجر به چاقی یا دیابت نوع 2 شود، به پیشگیری از دیابت کمک می کند.
9- پیشگیری از سرطان
اگر بدن شما نتواند به طور موثر با آسیب اکسیداتیو مبارزه کند، ساختار سلول های شما آسیب می ببیند و احتمالاً خطر ابتلا به سرطان افزایش می یابد. کوآنزیم کیوتن ممکن است از سلولها در برابر استرس اکسیداتیو محافظت و تولید انرژی سلولی را تقویت کند و سلامت و بقای آنها را ارتقا دهد. جالب است بدانید که بیماران سرطانی، سطوح پایین تری از کوآنزیم کیوتن دارند. سطوح پایین کوآنزیم کیوتن تا 53.3 درصد بیشتر با خطر ابتلا به سرطان همراه است.
10- محافظت از ریه ها
در بین همه اندام های شما، ریه ها بیشترین تماس را با اکسیژن دارند. این امر باعث می شود که آنها بسیار مستعد آسیب اکسیداتیو باشند. افزایش آسیب اکسیداتیو در ریه ها و محافظت ضعیف آنتی اکسیدانی، از جمله سطوح پایین کوآنزیم کیوتن، می تواند منجر به بیماری های ریوی مانند آسم و بیماری انسداد مزمن ریه (COPD) شود.
دوز مصرف کیوتن
دوزهای استاندارد روزانه کوآنزیم کیوتن، از 60 میلی گرم تا 500 میلی گرم متغیر است. بالاترین دوز توصیه شده ، 1200 میلی گرم است. با این حال، آزمایشات بالینی، از دوزهای بالای 3000 میلی گرم در روز نیز استفاده کرده اند. انواع مختلف مکمل های کوآنزیم کیوتن نیز، ممکن است به دوزهای متفاوتی نیاز داشته باشند. اکثر مکملها، حاوی شکل غیرفعال کوآنزیم کیوتن، یوبیکینون هستند که جذب آن سختتر از یوبیکوینول است.
دوز دقیق توصیه شده کوآنزیم کیوتن، با توجه به عوامل زیر متفاوت است:
1- مصرف داروی استاتین
استاتین ها، گروهی از داروها هستند که برای کاهش سطح بالای کلسترول یا تری گلیسیرید خون برای جلوگیری از بیماری قلبی استفاده می شوند. این دارو، به طور قابل توجهی سطح کوآنزیم کیوتن را در خون و بافت های عضلانی کاهش می دهد. تحقیقات نشان داده است که مکمل کوآنزیم کیوتن، درد عضلانی را در افرادی که داروهای استاتین مصرف می کنند، کاهش می دهد. مطالعه ای بر روی 50 نفر که داروهای استاتین مصرف می کردند، نشان داد که دوز 100 میلی گرم کوآنزیم کیوتن روزانه به مدت 30 روز، به طور موثر درد عضلانی مربوط به استاتین را در 75٪ بیماران کاهش می دهد. برای افرادی که از داروهای استاتین استفاده می کنند، توصیه دوز معمول برای کوآنزیم کیوتن 30 تا 200 میلی گرم در روز است.
2- بیماری قلبی
بررسی 13 مطالعه در افراد مبتلا به نارسایی قلبی نشان داد که 100 میلی گرم کوآنزیم کیوتن در روز به مدت 12 هفته، باعث بهبود جریان خون از قلب می شود. برای افراد مبتلا به نارسایی قلبی یا آنژین، توصیه دوز معمول برای کوآنزیم کیوتن، 60 تا 300 میلی گرم در روز است.
3- سردردهای میگرنی
هنگامی که کیوتن به تنهایی یا در ترکیب با سایر مواد مغذی مانند منیزیم و ریبوفلاوین استفاده می شود، می تواند علائم میگرن را بهبود می بخشد. برای درمان میگرن، توصیه دوز معمولی کوآنزیم کیوتن، 300 تا 400 میلی گرم در روز است.
4- سالخوردگی
همانطور که در بالا ذکر شد، سطح کوآنزیم کیوتن به طور طبیعی با افزایش سن کاهش می یابد. خوشبختانه، مکمل ها می توانند سطح کوآنزیم کیوتن شما را افزایش دهند و حتی ممکن است کیفیت کلی زندگی شما را بهبود بخشند. برای مقابله با کاهش کوآنزیم کیوتن مرتبط با افزایش سن، مصرف ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی گرم در روز توصیه می شود.
5- دیابت
هر دو استرس اکسیداتیو و اختلال عملکرد میتوکندری با شروع و پیشرفت دیابت و عوارض مرتبط با دیابت مرتبط هستند. به نظر می رسد دوزهای 100 تا 300 میلی گرم کوآنزیم کیوتن در روز، علائم دیابت را بهبود می بخشد.
6- ناباروری
آسیب اکسیداتیو، یکی از دلایل اصلی ناباروری در مردان و زنان است که بر کیفیت اسپرم و تخمک تأثیر منفی می گذارد. دوزهای کوآنزیم کیوتن 100 تا 600 میلی گرم در روز، احتمالا به افزایش باروری کمک می کند.
7- عملکرد ورزش
از آنجایی که کوآنزیم کیوتن در تولید انرژی نقش دارد، یک مکمل محبوب در بین ورزشکاران و کسانی است که به دنبال افزایش عملکرد بدنی هستند. به نظر می رسد دوزهای 300 میلی گرم در روز، بر تقویت عملکرد ورزشی تاثیر خوبی خواهند داشت.
علائم کمبود کوآنزیم کیوتن
کمبود کوآنزیم کیوتن، اختلالی است که می تواند بسیاری از قسمت های بدن، به ویژه مغز، ماهیچه ها و کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد. همانطور که از نام آن پیداست، این اختلال شامل کمبود ماده ای به نام کوآنزیم کیوتن است. شدت، علائم و نشانه ها کمبود کوآنزیم کیوتن، بسیار متفاوت است. در شدیدترین موارد، این وضعیت در دوران نوزادی آشکار می شود و باعث اختلال شدید عملکرد مغز همراه با ضعف عضلانی (آنسفالومیوپاتی) و نارسایی سایر سیستم های بدن می شود. این مشکلات می توانند تهدید کننده زندگی باشند. خفیف ترین موارد کمبود کوآنزیم کیوتن نیز، می تواند از اواخر دهه شصت زندگی فرد شروع شود و اغلب باعث آتاکسی مخچه خواهد شد، که به مشکلات هماهنگی و تعادل به دلیل نقص در بخشی از مغز که در هماهنگی حرکت (مخچه) نقش دارد، اشاره می کند. سایر ناهنجاری های عصبی که می توانند در کمبود کوآنزیم کیوتن رخ دهند عبارتند از: تشنج، ناتوانی ذهنی، تونوس ضعیف عضلانی (هیپوتونی)، انقباضات غیرارادی عضلانی (دیستونی)، سفتی پیشرونده عضلانی (اسپاستیسیتی)، حرکات غیر طبیعی چشم (نیستاگموس)، از دست دادن بینایی ناشی از دژنراسیون، اعصاب بینایی یا تجزیه بافت حساس به نور در پشت چشم (رتینوپاتی) و کاهش شنوایی حسی عصبی (که در اثر ناهنجاری در گوش داخلی ایجاد می شود). مشکلات عصبی به تدریج بدتر می شوند، مگر اینکه با مکمل کوآنزیم کیوتن درمان شوند.
علل کمبود کوآنزیم کیوتن
از جمله عوامل ایجاد کمبود کوآنزیم، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
o کمبودهای تغذیه ای، مانند کمبود ویتامین B6
o نقص ژنتیکی در سنتز یا استفاده کوآنزیم کیوتن
o افزایش تقاضای بافت ها در نتیجه بیماری
o بیماری های میتوکندری
o استرس اکسیداتیو ناشی از افزایش سن
عوارض قرص کوآنزیم کیوتن
مکملهای کوآنزیم کیوتن، بیخطر به نظر میرسند و اکثر مردم حتی در دوزهای بالا نیز، آنها را تحمل میکنند. با این حال، مکمل های کوآنزیم کیوتن می توانند عوارض جانبی زیر را ایجاد کنند:
o درد شکم
o سردرد
o سرگیجه
o خستگی
o حساسیت به نور
o بیخوابی
o بثورات پوستی
تداخلات دارویی قرص کیوتن
مکمل های کوآنزیم کیوتن ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشند، از جمله:
o رقیق کننده های خون، مانند وارفارین
o انسولین
o برخی از انواع داروهای شیمی درمانی
افراد باید قبل از مصرف هر گونه دارو یا مکمل های غذایی جدید از جمله کوآنزیم کیوتن، با پزشک مشورت کنند.
منابع غذایی کوآنزیم کیوتن
در حالی که شما به راحتی می توانید کوآنزیم کیوتن را به عنوان مکمل مصرف کنید، می توان آن را در برخی غذاها نیز یافت.
غذاهای زیر حاوی کوآنزیم کیوتن هستند:
o گوشت ها: خوک، گاو، مرغ
o ماهی های چرب: قزل آلا، شاه ماهی، ماهی خال مخالی و ساردین
o سبزیجات: اسفناج، گل کلم و کلم بروکلی
o میوه ها: پرتقال و توت فرنگی
o حبوبات: سویا، عدس و بادام زمینی
o مغزها و دانه ها: دانه کنجد و پسته
o روغن ها: روغن سویا و کانولا
سوالات متداول درباره کوآنزیم کیوتن
در بخش زیر، به برخی سوالات رایج درمورد کوآنزیم میوتن، پاسخ داده شده است.
1- کوآنزیم کیوتن برای چه چیزی خوب است؟
کوآنزیم کیوتن، بیشتر برای شرایطی استفاده می شود که بر قلب تأثیر می گذارد؛ مانند نارسایی قلبی و تجمع مایعات در بدن (نارسایی احتقانی قلب یا CHF)، درد قفسه سینه (آنژین صدری) و فشار خون بالا. همچنین برای پیشگیری از سردرد میگرنی، بیماری پارکینسون و بسیاری از شرایط دیگر، مورد استفاده قرار می گیرد.
2- بهترین زمان مصرف قرص کوآنزیم کیوتن، چه ساعتی است؟
کوآنزیم کیوتن، محلول در چربی است، بنابراین باید با یک وعده غذایی حاوی چربی مصرف شود تا بدن شما بتواند آن را جذب کند. همچنین، مصرف کوآنزیم کیوتن در شب ممکن است به توانایی بدن در استفاده از آن، کمک کند.
3- آیا قرص کوآنزیم کیوتن چاق کننده است؟
کوآنزیم کیوتن، یک آنتی اکسیدان قوی و همچنین مسئول 95٪ انرژی سلولی است و افت آن باعث کندی متابولیسم و سوزاندن کالری می شود. افرادی که متابولیسم آهسته دارند، با مکمل های کوآنزیم، کاهش وزن خود را مشاهده کرده اند.
4- قرص کیوتن برای زنان چه تاثیری دارد؟
بر اساس تحقیقات منتشر شده در مجله باروری و عقیمی، زنانی که روزانه 600 میلی گرم مکمل کوآنزیم دریافت می کرده اند، شاهد بهبود سلامت تخمک و نرخ لقاح بودند. مصرف این مکمل ها، باعث افزایش باروری در مردان نیز می شود.
5- قرص کیوتن برای تخمک چه تاثیری دارد؟
مکمل کوآنزیم کیوتن، کیفیت تخمک، کیفیت اسپرم و میزان بارداری را بهبود می بخشد. رشد اسپرم و تخمک هر دو حدود 90 روز طول می کشد. برای بهترین نتایج، متخصصان باروری مصرف کوآنزیم کیوتن و سایر مکمل های باروری را در صورت امکان به مدت 90 روز توصیه می کنند.
6- قرص کوآنزیم کیوتن 30 برای چیست؟
دوزهای توصیه شده کیوتن بسیار متفاوت است، اگرچه به بزرگسالانی که کوآنزیم کیوتن را به عنوان یک مکمل غذایی مصرف می کنند، معمولاً بین 30 تا 200 میلی گرم در روز توصیه می شود.
7- آیا کیوتن به درد مفاصل کمک می کند؟
درمان با کیوتن، درد آرتروز را بهبود می بخشد و آسیب غضروف را کاهش می دهد.
8- آیا می توانم کیوتن را با ویتامین D مصرف کنم؟
هیچ تداخلی بین کیوتن و ویتامین D3 یافت نشده است.
9- چه کسانی باید از مصرف کیوتن اجتناب کنند؟
افراد مبتلا به بیماری های مزمن مانند نارسایی قلبی، مشکلات کبدی یا دیابت، باید در مصرف این مکمل احتیاط کنند. کیوتن ممکن است سطح قند خون و فشار خون را کاهش دهد.
10- چه مدت طول می کشد تا کیوتن اثر کند؟
ممکن است 1 تا 4 هفته طول بکشد تا نتایج را مشاهده کنید.
سلب مسئولیت: سایت مکمل شاپ تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا مطمئن شود همه اطلاعات موجود، درست، جامع و به روز هستند. با این حال، این مقاله نباید به عنوان جایگزینی برای دانش و تخصص یک متخصص مراقبت های بهداشتی دارای مجوز استفاده شود. همیشه باید قبل از مصرف هر دارویی با پزشک یا متخصص خود مشورت کنید. اطلاعات دارویی موجود در اینجا ممکن است تغییر کند و جهت پوشش کامل دستورالعملها، اقدامات احتیاطی، هشدارها، تداخلات دارویی، واکنشهای آلرژیک یا عوارض جانبی در نظر گرفته نشده است. عدم وجود هشدارها یا سایر اطلاعات برای یک داروی معین نشان نمیدهد که دارو یا ترکیب دارو برای همه بیماران یا همه موارد خاص بیخطر، مؤثر یا مناسب است.