ویروس نیپا چیست؟
ویروس نیپا (NiV)، یک ویروس مشترک بین انسان و دام است (از حیوانات به انسان منتقل می شود) و همچنین می تواند از طریق غذای آلوده یا مستقیماً بین افراد منتقل شود. در افراد آلوده، طیف وسیعی از بیماری ها، از عفونت بدون علامت، تا بیماری حاد تنفسی و آنسفالیت کشنده را ایجاد می کند. این ویروس، همچنین می تواند باعث بیماری شدید در حیواناتی مانند خوک ها شود و در نتیجه ضررهای اقتصادی قابل توجهی برای کشاورزان به همراه داشته باشد.
اگرچه ویروس نیپا، تنها چند شیوع شناخته شده در آسیا ایجاد کرده است، اما طیف گسترده ای از حیوانات را مبتلا می کند و باعث بیماری شدید و مرگ در افراد می شود و آن را به یک نگرانی برای سلامت عمومی تبدیل می کند. میزان مرگ و میر موردی، بین 40 تا 75 درصد برآورد شده است. این میزان، بسته به قابلیت های محلی برای نظارت اپیدمیولوژیک و مدیریت بالینی می تواند بر اساس شیوع بیماری متفاوت باشد.
شیوع های گذشته ویروس نیپا
ویروس نیپا، برای اولین بار در سال 1999 در طی یک شیوع میان خوک‌داران در مالزی شناسایی شد. اما از سال 1999 هیچ شیوع جدیدی در مالزی گزارش نشده است. همچنین این ویروس، در سال 2001 در بنگلادش به رسمیت شناخته شد و از آن زمان تقریباً سالانه شیوع آن در آن کشور رخ داده است. این بیماری به طور دوره ای، در شرق هند نیز شناسایی شده است. مناطق دیگر ممکن است در معرض خطر عفونت باشند، زیرا شواهدی از ویروس در مخزن طبیعی شناخته شده (گونه خفاش Pteropus) و چندین گونه خفاش دیگر در تعدادی از کشورها، از جمله کامبوج، غنا، اندونزی، ماداگاسکار، فیلیپین و تایلند یافت شده است.
نحوه انتقال ویروس نیپا
در طول اولین شیوع شناخته شده در مالزی، که سنگاپور را نیز تحت تاثیر قرار داد، بیشتر عفونت های انسانی ناشی از تماس مستقیم با خوک های بیمار یا بافت های آلوده آنها بود. تصور می شود که انتقال، از طریق قرار گرفتن محافظت نشده در معرض ترشحات خوک ها یا تماس محافظت نشده با بافت حیوان بیمار، رخ داده است. در شیوع های بعدی در بنگلادش و هند، مصرف میوه ها یا محصولات میوه ای آلوده به ادرار یا بزاق خفاش های میوه خوار، محتمل ترین منبع عفونت بود. انتقال ویروس نیپا از انسان به انسان در بین خانواده و مراقبین بیماران مبتلا نیز، گزارش شده است.
در طي شيوع‌هاي بعدي در بنگلادش و هند، ويروس نيپا به طور مستقيم از انسان به انسان از طريق تماس نزديك با ترشحات و مواد دفعي افراد سرايت كرد. در سال 2001، انتقال ویروس در یک محیط مراقبت بهداشتی نیز گزارش شد، جایی که 75 درصد موارد در میان کارکنان بیمارستان یا بازدیدکنندگان هندی رخ داده است. از سال 2001 تا 2008، حدود نیمی از موارد گزارش شده در بنگلادش، به دلیل انتقال انسان به انسان از طریق ارائه مراقبت به بیماران آلوده بود.
علائم ویروس نیپا
عفونت های انسانی، از عفونت بدون علامت تا عفونت حاد تنفسی و آنسفالیت کشنده، متغیر است. افراد مبتلا، در ابتدا علائمی از جمله تب، سردرد، میالژی (درد عضلانی)، استفراغ و گلودرد را بروز می‌دهند. این امر می تواند سرگیجه، خواب آلودگی، تغییر هوشیاری و علائم عصبی که نشان دهنده آنسفالیت حاد است را به دنبال داشته باشد. برخی از افراد نیز ممکن است پنومونی غیر معمول و مشکلات تنفسی شدید، از جمله دیسترس تنفسی حاد را تجربه کنند. انسفالیت و تشنج در موارد شدید رخ می دهد و در عرض 24 تا 48 ساعت به کما می رسد.
اعتقاد بر این است که دوره کمون (فاصله از عفونت تا شروع علائم)، بین 4 تا 14 روز است. با این حال، یک دوره کمون به مدت 45 روز گزارش شده است. اکثر افرادی که از آنسفالیت حاد جان سالم به در می برند، بهبودی کامل پیدا می کنند، اما شرایط عصبی طولانی مدت در بازماندگان گزارش شده است. تقریباً 20٪ از بیماران، با عواقب عصب شناختی باقیمانده مانند اختلال تشنج و تغییرات شخصیتی باقی می مانند. تعداد کمی از افرادی که بهبود می یابند، متعاقباً عود می کنند یا به آنسفالیت با شروع تاخیری مبتلا می شوند.
تشخیص ویروس نیپا
علائم و نشانه‌های اولیه عفونت ویروس نیپا، غیراختصاصی هستند و تشخیص آن اغلب در زمان مراجعه مشکوک نیست. این امر می تواند مانع تشخیص دقیق شود و چالش هایی را در تشخیص شیوع، اقدامات موثر و به موقع کنترل عفونت و فعالیت های واکنش به شیوع، ایجاد کند. علاوه بر این، کیفیت، کمیت، نوع، زمان جمع آوری نمونه بالینی و زمان مورد نیاز برای انتقال نمونه ها به آزمایشگاه، می تواند بر صحت نتایج آزمایشگاهی تأثیر بگذارد. عفونت ویروس نیپا با سابقه بالینی در مرحله حاد و نقاهت بیماری، قابل تشخیص است. آزمایش‌های اصلی مورد استفاده، واکنش زنجیره‌ای پلیمراز در زمان واقعی (RT-PCR) از مایعات بدن و تشخیص آنتی‌بادی از طریق سنجش ایمونوسوربنت متصل به آنزیم (ELISA) است. سایر آزمایش‌های مورد استفاده شامل سنجش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) و جداسازی ویروس با کشت سلولی است.
درمان ویروس نیپا
در حال حاضر هیچ دارو یا واکسن خاصی برای عفونت ویروس نیپا وجود ندارد، اگرچه سازمان بهداشت جهانی، نیپا را به عنوان یک بیماری اولویت دار برای طرح تحقیق و توسعه خود، شناسایی کرده است. به طور کلی، مراقبت های حمایتی ویژه برای درمان عوارض شدید تنفسی و عصبی توصیه می شود.
میزبان طبیعی ویروس نیپا: خفاش میوه خوار
خفاش های میوه خوار، از خانواده های Pteropodidae و Pteropus، میزبان طبیعی ویروس نیپا هستند. هیچ بیماری ظاهری در خفاش های میوه خوار وجود ندارد. فرض بر این است که توزیع جغرافیایی Henipaviruses با دسته Pteropus همپوشانی دارد. این فرضیه، با شواهد عفونت با ویروس Henipa در خفاش Pteropus از استرالیا، بنگلادش، کامبوج، چین، هند، اندونزی، ماداگاسکار، مالزی، پاپوآ گینه نو و تایلند تقویت شد. خفاش‌های میوه خوار آفریقایی از جنس Eidolon، خانواده Pteropodidae، از نظر آنتی‌بادی علیه ویروس‌های نیپا و Hendra مثبت بودند، که نشان می‌دهد این ویروس‌ها ممکن است در توزیع جغرافیایی خفاش‌های Pteropodidae در آفریقا، وجود داشته باشند.
ویروس نیپا در حیوانات اهلی
شیوع ویروس نیپا در خوک ها و سایر حیوانات اهلی مانند بز، اسب، گوسفند، گربه و سگ برای اولین بار در طول شیوع اولیه مالزی در سال 1999 گزارش شد. این ویروس در خوک ها بسیار مسری است. خوک آلوده نمی تواند هیچ علامتی از خود نشان دهد، اما برخی از آنها به بیماری تب حاد، تنفس سخت و علائم عصبی مانند لرزش، انقباض و اسپاسم عضلانی مبتلا می شوند. به طور کلی، مرگ و میر به جز در خوکچه های جوان، به ندرت اتفاق می افتد. این علائم، تفاوت چشمگیری با سایر بیماری های تنفسی و عصبی خوک ها ندارد.
پیشگیری و کنترل ویروس نیپا
در حال حاضر هیچ واکسنی علیه ویروس نیپا وجود ندارد. بر اساس تجربه به دست آمده در طول شیوع نیپا در مزارع خوک در سال 1999، تمیز کردن و ضد عفونی معمول و کامل مزارع خوک با مواد شوینده مناسب، ممکن است در جلوگیری از عفونت موثر باشد. در صورت مشکوک شدن به شیوع، محل نگهداری حیوانات باید فوراً قرنطینه شود. حذف حیوانات آلوده با نظارت دقیق دفن یا سوزاندن لاشه نیز، برای کاهش خطر انتقال به مردم ضروری است. محدود کردن یا ممنوعیت جابجایی حیوانات از مزارع آلوده به مناطق دیگر، می‌تواند شیوع این بیماری را کاهش دهد.
پیام های آموزشی بهداشت عمومی باید بر موارد زیر متمرکز شود:
1- کاهش خطر انتقال از انسان به انسان
از تماس فیزیکی محافظت نشده نزدیک با افراد آلوده به ویروس نیپا، باید اجتناب شود. شستن مرتب دست ها باید بعد از مراقبت یا ملاقات با افراد بیمار انجام شود.
2- کاهش خطر انتقال از حیوان به انسان
هنگام دست زدن به حیوانات بیمار یا بافت های آنها و در حین کشتار، باید از دستکش و سایر لباس های محافظ استفاده کرد. تا حد امکان، افراد باید از تماس با خوک های آلوده خودداری کنند. در مناطق مستعد، هنگام ایجاد مزارع خوک جدید، باید به وجود خفاش های میوه خوار در منطقه توجه شود و به طور کلی، خوراک خوک و سالن خوک در صورت امکان باید در برابر خفاش ها محافظت شود.
3- کاهش خطر انتقال از خفاش به انسان
تلاش برای جلوگیری از انتقال، ابتدا باید بر کاهش دسترسی خفاش به شیره خرما و سایر محصولات غذایی تازه متمرکز شود. دور نگه داشتن خفاش ها از محل های جمع آوری شیره با پوشش های محافظ، ممکن است مفید باشد. شیره خرما تازه جمع آوری شده، باید جوشانده شود و میوه ها قبل از مصرف کاملا شسته و پوست گرفته شوند. میوه هایی که نشانه نیش خفاش دارند، باید دور ریخته شوند.
4- کنترل عفونت در محیط های مراقبت بهداشتی
کارکنان مراقبت های بهداشتی که از بیماران مشکوک یا تایید شده به عفونت مراقبت می کنند، باید اقدامات احتیاطی استاندارد کنترل عفونت را همیشه اجرا کنند. همانطور که انتقال از انسان به انسان گزارش شده است، به ویژه در محیط های مراقبت های بهداشتی، اقدامات احتیاطی تماس و قطرات باید علاوه بر اقدامات احتیاطی استاندارد استفاده شود.
جمع بندی
o ویروس نیپا می تواند از حیوانات (مانند خفاش یا خوک) یا غذاهای آلوده به انسان و یا مستقیماً از انسان به انسان منتقل شود.
o خفاش های میوه خوار، از خانواده Pteropodidae، میزبان طبیعی ویروس نیپا هستند.
o هیچ درمان یا واکسنی برای افراد یا حیوانات وجود ندارد. درمان اولیه برای انسان، مراقبت های حمایتی است.
o بررسی سالانه فهرست بیماری‌های اولویت‌دار سازمان جهانی بهداشت در سال 2018، نشان می‌دهد که نیاز فوری به تحقیق و توسعه سریع برای ویروس نیپا وجود دارد.
سلب مسئولیت: سایت مکمل شاپ تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا مطمئن شود همه اطلاعات موجود، درست، جامع و به روز هستند. با این حال، این مقاله نباید به عنوان جایگزینی برای دانش و تخصص یک متخصص مراقبت های بهداشتی دارای مجوز استفاده شود. همیشه باید قبل از مصرف هر دارویی با پزشک یا متخصص خود مشورت کنید. اطلاعات دارویی موجود در اینجا ممکن است تغییر کند و جهت پوشش کامل دستورالعمل‌ها، اقدامات احتیاطی، هشدارها، تداخلات دارویی، واکنش‌های آلرژیک یا عوارض جانبی در نظر گرفته نشده است. عدم وجود هشدارها یا سایر اطلاعات برای یک داروی معین نشان نمی‌دهد که دارو یا ترکیب دارو برای همه بیماران یا همه موارد خاص بی‌خطر، مؤثر یا مناسب است.
