مصرف مکمل آهن برای کودکان چه فوایدی دارد؟
آهن یک ماده‌ی معدنی مهم برای رشد و تکامل کودکان و حتی بزرگسالان است. این ترکیب به طور طبیعی در خیلی از غذاها وجود دارد. اما، به شکل مکمل‌های بدون نسخه نیز در دسترس است. آهن، به ویژه برای کودکانی که به سرعت در حال رشدند، مهمست. این ماده‌معدنی به بدن کمک می‌کند تا هموگلوبین را بسازد. خود هموگلوبین اکسیژن را توسط گلبول‌های قرمز از ریه‌ها به سایر نقاط بدن انتقال می‌دهد. آهن برای ساختن تعدادی از هورمون‌ها نیز لازمست.
اگر نگرانید که کودکتان آهن کافی را دریافت نکند، ابتدا با پزشک مشورت کنید. در مرحله‌ی بعد می‌توانید از انواع مکمل آهن برای جبران کمبود آهن در کودکان استفاده کنید. اما، تا قبل از مشورت با پزشک این کار را انجام ندهید. زیرا آهن زیاد نیز می‌تواند برای بچه‌ها مضر باشد. در ادامه، به بررسی علائم کمبود آهن در کودکان و مقدار آهن مورد نیاز گروه‌های سنی مختلف می‌پردازیم. همچنین، به شما می‌گوییم که کدام کودکان به قرص آهن نیاز دارند.
آهن چیست؟
آهن یک ماده‌ی معدنیست که در غذاهای گیاهی و حیوانی وجود دارد و جزء مهمی از هموگلوبین است. هموگلوبین، بخشی از گلبول‌های قرمز خونست که اکسیژن را از ریه‌ها به سایر قسمت‌های بدن حمل می‌کند. در واقع، آهن به هموگلوبین قدرت حمل (اتصال به) اکسیژن را می‌دهد. در نتیجه، اکسیژن می‌تواند به نواحی از بدن که به آن احتیاج دارند، برود.
- داروخانه: برای خرید و اطلاع از قیمت مکمل آهن کودکان به داروخانه آنلاین مکمل شاپ مراجعه کنید.
بدون آهن کافی، بدن کودک نمی‌تواند هموگلوبین را بسازد و این مسئله تعداد گلبول‌های قرمز خون را کاهش می‌دهد. این یعنی، بافت و اندام‌ها اکسیژن مورد نیازشان را دریافت نمی‌کنند. شما می‌توانید آهن را از طریق غذاهایی مثل گوشت و سبزیجات با برگ تیره تامین کنید. آهن، به بعضی از غذاها مثل شیر خشک نوزادان و غلات نیز اضافه می‌شود. در کنار این‌ها، مصرف مکمل آهن کودک نیز می‌تواند به پیشگیری از کمبود آن کمک کند.
- بیشتر بخوانید: کودکان به چه مکمل‌هایی نیاز دارند؟
مقدار آهن مورد نیاز برای گروه‌های سنی مختلف
مقدار آهن مورد نیاز هر فرد بر اساس سن، جنسیت و نوع رژیم غذایی متغیرست. معمولا گیاه‌خواران به دو برابر آهن بیشتر نیاز دارند. زیرا، آنها غذاهای حیوانی حاوی آهن را مصرف نمی‌کنند. در صورتی که آهن موجود در چنین غذاهایی راحت‌تر جذب می‌شود. در زیر مقدار آهن توصیه شده برای مصرف روزانه کودکان را بر اساس سن برایتان آورده‌ایم:
- نوزادان تازه متولد شده تا 6 ماهه: 0.27 میلی‌گرم
- 7 تا 12 ماه: 11 میلی‌گرم
- 1 تا 3 سال: 7 میلی‌گرم
- 4 تا 8 سال: 10 میلی‌گرم
- 9 تا 13 سال: 8 میلی‌گرم
نوجوانان پسر، از سنین 14 تا 18 سال، باید روازنه 11 میلی‌گرم آهن مصرف کنند. اما، نوجوانان دختر به دلیل شروع عادت ماهیانه به آهن بیشتری نیاز دارند. مقدار آهن لازم برای دختران 14 تا 18 سال، روزانه 15 میلی‌گرم توصیه شده است. اگر دختر شما عادت ماهیانه سنگینی دارد، ممکن است به آهن بیشتری هم نیاز پیدا کند. به همین دلیل، مصرف قرص آهن برای نوجوانان دختر توصیه می‌شود.
کمبود آهن در کودکان چیست؟
کمبود آهن وقتی اتفاق می‌افتد که بدن کودکتان آهن کافی را نداشته باشد. این مشکل ممکن است برای برخی از کودکان، به ویژه کودکان نوپا و نوجوانان ( دختران نوجوان) اتفاق افتد. مخصوصا دخترانی که پریودهای سنگین دارند. در حقیقت، بیشتر نوجوانان دختر در معرض کمبود آهن هستند، حتی آنهایی که پریودهای نرمال دارند. اگر رژیم‌غذایی‌شان فاقد آهن کافی برای جبران خون از دست رفته در طول قاعدگی باشد، دچار کمبود آهن می‌شوند.
کودکان نوپا نیز بعد از 12 ماهگی و با قطع مصرف شیر خشک‌های غنی از آهن در معرض کمبود آهن قرار می‌گیرند. مخصوصا اگر برای جبران این تفاوت ایجاد شده، غذاهای غنی از آهن نخورند. کمبود آهن می‌تواند روی رشد کودکان تاثیر بگذارد. همچنین، ممکن است باعث مشکلات یادگیری و رفتاری در کودکان شود. اگر کمبود آهن به موقع حل نشود، این احتمال وجود دارد که کودکتان به آنمی کمبود آهن مبتلا شود. در این بیماری، تعداد گلبول‌های قرمز خون در بدن کاهش می‌یابد.
چه کودکانی در معرض کمبود آهن قرار دارند؟
نوزادان و کودکانی که بیشتر در معرض کمبود آهن هستند، عبارتند از:
- نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند یا در هنگام تولد وزن کمی دارند.
- نوزادانی که تا قبل از 1 سالگی، با شیر گاو یا بز تغذیه می‌شوند.
- نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند و بعد از 6 ماهگی به آنها غذای کمکی حاوی آهن داده نمی‌شود.
- نوزادانی که از شیرخشک‌های غنی نشده با آهن تغذیه می‌کنند.
- کودکان 1 تا 5 ساله‌ای که روزانه بیشتر از 710 میلی‌لیتر شیر گاو، شیر بز، یا شیر سویا می‌نوشند.
- کودکانی که شرایط خاص دارند، مثل عفونت‌های مزمن یا رژیم‌های غذایی محدود
- کودکانی که غذاهای غنی از آهن را به مقدار کافی مصرف نمی‌کنند.
- کودکان چاق یا دارای اضافه وزن
- نوجوانان دختر به دلیل از دست دادن آهن در دوران قاعدگی
علائم کمبود آهن در کودکان چیست؟
کمبود شدید آهن در کودکان می‌توان عملکرد طبیعی آنها را مختل کند. با این حال، اکثر علائم کمبود آهن در کودکان تا هنگام بروز آنمی ناشی از کمبود، خودشان را نشان نمی‌دهند. پس، اگر احتمال می‌دهید کودکان در خطر کمبود آهن قرار دارند، با پزشک مشورت کنید. در ادامه، علائم آنمی ناشی از کمبود آهن را برایتان آورده‌ایم. اگر کودکتان این علائم را دارد، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
- پوست رنگ پریده
- خستگی
- دست‌ها و پاهای سرد
- رشد کند
- اشتهای ضعیف
- تنفس سریع غیرمعمولی
- مشکلات رفتاری
- عفونت‌های مکرر
- اشتهای غیرمعمول برای مواد غیرمغذی مانند یخ، خاک، رنگ یا نشاسته
نحوه جلوگیری از کمبود آهن در کودکان
اگر به نوزادتان شیر خشک غنی شده با آهن می‌دهید، احتمالا مقدار آهن توصیه شده را دریافت خواهد کرد. اگر خودتان به کودک شیر می‌دهید، ممکن است به مکمل آهن نیاز داشته باشد. پس، در مورد دریافت مکمل آهن با پزشک مشورت کنید. پزشک می‌تواند آهن را در فرم قطره آهن برای کودکان و با یک دوز مشخص تجویز کند. همچنین، ممکن است یک مکمل ویتامین حاوی آهن را پیشنهاد کند.
خیلی از شما در مورد بهترین زمان مصرف قرص آهن برای کودکان می‌پرسید. خب، می‌توانید دادن مکمل آهن به کودک را از سن 4 ماهگی شروع کنید. این کار را تا زمانی که کودکتان بتواند غذاهای سرشار از آهن بخورد، ادامه دهید. مثل غلات غنی شده با آهن یا پوره گوشت. اگر خودتان به کودک شیر می‌دهید و از شیر خشک‌های غنی شده با آهن نیز استفاده می‌کنید، مکمل آهن نیاز نیست. البته، اگر بیشتر نیاز غذایی کودکتان از شیر خشک تامین شود.
اگر کودک شما نارس به دنیا آمده، از سن دو هفتگی دادن مکمل آهن را شروع کنید. این کار را تا سن یک سالگی ادامه دهید. اما، اگر بیشتر نیاز غذایی نوزاد شما از شیر خشک‌های غنی شده با آهن تامین می‌شود، نیازی به مکمل نیست. البته راهکارهای دیگری هم برای جلوگیری از کمبود آهن در کودکان وجود دارد که می‌توانید از آنها نیز استفاده کنید.
یکی از این راهکارها مربوط به وقتیست که دادن غذاهای جامد را شروع می‌کنید (معمولا بین 4 و 6 ماهگی). در این زمان، از غذاهای سرشار از آهن، مثل غلات غنی شده با آهن، پوره گوشت و پوره لوبیا استفاده کنید. برای بچه‌های بزرگتر نیز بهترین منابع غذایی آهن عبارتند از گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لوبیا و اسفناج. با گنجاندن چنین مواد غذایی در رژیم کودک می‌توانید از کمبود آهن در کودکان جلوگیری کنید.
یکی از مواردی که می‌تواند باعث کمبود آهن شود، نوشیدن بیش از حد شیر است. پس، بین سنین 1 و 5 سالگی اجازه ندهید کودکتان بیشتر از 710 میلی‌لیتر شیر بنوشد. از سوی دیگر، برخی ترکیبات مثل ویتامین سی، جذب آهن را افزایش می‌دهند. پس، حتما از مواد غذایی غنی از ویتامین سی نیز استفاده کنید. مثل مرکبات، طالبی، توت فرنگی، فلفل دلمه‌ای، گوجه و سبزیجات با برگ تیره.
آیا لازمست کودکان برای کمبود آهن آزمایش شوند؟
کمبود آهن و آنمی ناشی از کمبود آهن از طریق آزمایش خون مشخص می‌شوند. به همین دلیل، توصیه شده تمام نوزادان بین 9 و 12 ماهه برای کمبود آهن آزمایش بدهند. افرادی که بیشتر در معرض خطر کمبود آهن هستند، لازمست در سنین بالاتر نیز آزمایش شوند. بر اساس نتیجه‌ی آزمایش پزشک می‌تواند مکمل خوراکی آهن یا مولتی ویتامین روزانه را تجویز کند. کمبود آهن در کودکان، قابل پیشگیریست. فقط رشد و تکامل کودکتان را تحت نظر داشته باشید و غذاهای غنی از آهن را در رژیم‌غذایی‌اش جای دهید. مصرف انواع مکمل آهن هم می‌تواند ایده‌ی خوبی برای پیشگیری از کمبود در کودکان باشد.
پاسخ به سوالات پرتکرار شما درباره مصرف مکمل آهن برای کودکان
کودک من به چه مقدار آهن نیاز دارد؟ دوز مورد نیاز کودکان به وزن آنها بستگی دارد. پزشک می‌تواند مقدار مصرف آهن را برحسب میزان رشد و افزایش وزن او تغییر دهد. ممکن است مصرف مکمل آهن یک یا دو بار در روز توصیه شود. اما، در نهایت این پزشک یا داروسازست که مقدار مصرف آهن برای کودک را تعیین می‌کند.
کودکان تا چه زمانی به مکمل آهن نیاز دارند؟ توصیه می‌شود که دادن مکمل آهن را از سنین 4 و 6 هفتگی شروع کنید. البته، اگر کودک شما نارس به دنیا آمده، شاید لازم باشد مکمل آهن را از بیمارستان شروع کنید. این کار را تا یک سالگی کودک یا تا زمانی که پزشک توصیه کند، ادامه دهید.
مکمل آهن را چطور به کودک بدهیم؟ همیشه از قاشق، فنجان، یا سرنگ مناسب برای دادن مکمل آهن استفاده کنید. قاشق‌های آشپزخانه برای این کار مناسب نیستند. قطره آهن یا فرم مایع مکمل‌ها، معمولا قاشق یا فنجان مخصوص خود را دارند. اگر مکملی که می‌خرید قاشق مخصوص نداشت، آن را به صورت جداگانه از داروخانه بخرید.
آهن با معده خالی بهتر جذب می‌شود. پس، 30 دقیقه قبل از غذا یا شیر مکمل را به کودک بدهید. می‌توانید دادن مکمل را به یک ساعت بعد از غذا نیز موکول کنید. اگر کودکتان کمتر از 30 دقیقه بعد از خوردن مکمل، استفراغ کرد، یک دوز دیگر به او بدهید. اما، اگر بعد از نیم ساعت این اتفاق افتاد، نیازی به دوز مجدد نیست.
آهن چه تاثیری ممکن است روی کودک بگذارد؟ کودک شما ممکن است به طعم آهن واکنش نشان بدهد که خیلی مسئله مهمی نیست. احتمال دارد که با مصرف مکمل آهن رنگ مدفوع کودکتان تغییر کند. اما، ضرری ندارد. بعضی از کودکان در شروع مصرف مکمل آهن، دچار یبوست می‌شوند که موقتیست و خیلی زود رفع می‌شود. حتی رنگ استفراغ کودک هم ممکن است در اثر مصرف آهن تیره‌تر شود. اما، این مسئله نیز خطری ندارد.
چه زمانی مکمل آهن فوایدش را نشان می‌دهد؟ 3 تا 4 هفته طول می‌کشد تا ذخایر آهن بدن افزایش پیدا کنند. معمولا برای بهره‌مندی از حداکثر فواید آهن نیازست مصرف آن را حداقل 3 ماه ادامه دهید.
مکمل آهن را کجا نگه‌داری کنیم؟ مکمل را در ظرف آن و دور از دسترس کودک نگه‌داری کنید. بهترست آن را در کابینت و دور از گرما و نور خورشید بگذارید. نیازی به نگه‌داری مکمل آهن در یخچال نیست. شربت آهن، معمولا بی‌رنگ است. اما، رنگ آن می‌تواند از سبزآبی تا طلایی هم متغیر باشد و این کاملا طبیعیست.
جمع‌بندی
در این مقاله به بررسی اهمیت آهن و کمبود آن در بدن کودکان پرداختیم. آهن، یک ماده معدنی مهمست که در رشد و تکامل کودک نقش کلیدی دارد. این ترکیب برای تولید هموگلوبین و انتقال اکسیژن در بدن لازمست. کمبود آهن در کودکان، اگر کنترل نشود می‌تواند منجر به آنمی یعنی کاهش گلبول‌های قرمز خون شود. راه‌های زیادی برای پیشگیری از کمبود آهن وجود دارد که در این مطلب چند تا از آنها را مطرح کردیم. می‌توانید با استفاده از غذاهای غنی از آهن و یا مکمل آهن کودکان از این مشکل پیشگیری کنید. اما، قبل از دادن مکمل به کودک، با پزشک مشورت کنید.
اگر این مطلب برایتان مفید بود، خواندن مقالات زیر را نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم:
